امام حسین علیه السلام

پژوهشگران عرصه آیین ها، آواها و نواهای مذهبی می گویند: سینه زنی بوشهری که همراه با شورآفرینی و نوحه است، نوعی آیین حزن انگیز و منحصر به فرد و ابداعی است که تقلید و تکرار در آن جایی ندارد.
هیچ مشتاق اباعبدالله الحسین(ع) را نمی یابی که هنگام نمایش آیین های سینه زنی از تلویزیون، چشم انتظار دیدن آیین سینه زنی بوشهری ها نباشد.
لحن های نوحه خوانان،حرکات دسته جمعی و هماهنگ و شعرهای بوشهری ها در ذهن و زبان دیگر سوگواران امام حسین(ع) در جای جای ایران رخنه کرده است.
عزاداری ماه محرم برای مردم بوشهر نه عادت بلکه یک فرهنگ است که از کودکی در ذهن و زبان و سینه آنها ریشه می دواند و تا پایان عمر همراه و همرازشان می ماند.
عزاداری سالار آزادگان جهان برای مردم بوشهر نه یک عادت بلکه یک سنت است، سنتی که مظهر وحدت و نماد هویت ملی و مذهبی آنهاست و وقتی این شهر در آستانه محرم قرار می گیرد، کودک وپیرش می کوشند تا بیش از پیش و گرم تر از همیشه بر سینه بزنند.
چون محرم می رسد، هم تراز با شعاع آفتاب ظهر عاشورا، حلقه می گیرند و در آیین اشک ریزان حسینی، صفوف برادری و برابری خویش را محکم می کنند.
محرم که می آید نوحه در هر کوی و برزن استان بوشهر شنیده می شود نوحه هایی پرسوز و گداز که از کانون دل نوحه سرا برخاسته و بر دل سوگواران پیشوای سوم شیعیان جهان می نشیند.
مداحان بوشهری نقش ارزنده ای در روایت حماسه بزرگ عاشورا و انتقال آن به نسل های امروزی داشته اند که می توان از مرحوم جهانبخش کردی زاده (بخشو)، عبدالحمید دشتی فرد (ناخدا) و مصطفی گراشی یاد کرد و از شاعرانی چون مرحوم سید جواد عین الملک، سید محمد هاشمی فرد (ساجد) و محمود موجی نام برد.
شاعران و مداحان این دیار قرن هاست که با سروده ها و نوای توحیدی خود پیام و خاطره نهضت عاشورا را در اذهان زنده نگه داشته اند.
در عزاداری مردم بوشهر به واقعه بزرگ کربلا از زاویه های گوناگون پرداخت شده و در آنها حماسه دشت نینوا، مظلومیت اهل بیت (ع) و قساوت یزید و یزیدیان به زیبایی هر چه تمام تر عرضه شده است.
بوشهر یکی از مهم ترین کانون های عزاداری عاشورای حسینی در ایران محسوب می شود و همه ساله پذیرای گردشگران بسیاری از اقصی نقاط ایران در ماه های محرم و صفر است.
سینه زنی سنتی بوشهر برای همگان شناخته شده است، دسته های سینه زنی از دایره های متفاوتی تشکیل شده و سبک و سیاق خاص خودش را دارد، طوری که از دور کُند آغاز می شود و به دور تند پایان می یابد.
نوحه هایی که در آیین عزاداری خوانده می شود باید با حرکات دست و پا همخوانی داشته باشد، از این رو افراد مجرب، حلقه هایی درونی دسته های سینه زنی را تشکیل داده که شکلی منحصر به فرد دارد و بیشتر از اشعار غزل و دستگاه چهارگاه در نوحه بوشهری استفاده می شود.
سینه زنی بوشهری در پایان آیینی دارد که برخی آن را ˈیزلهˈ یا ˈحیدریˈ می نامند و دارای ریتم تندی است و جوانان با شرکت در آن، احساسات خود را به نمایش می گذارند.
در این مراسم، افراد با گرفتن کمر یکدیگر،همگی در یک ستون قرار گرفته و سعی می کنند حرکاتی شورانگیز داشته باشند.
مراسم سینه زنی در بوشهر بر عکس همه شهرهای ایران که در آن مردم به صورت دسته جمعی در خیابان ها حضور دارند، بیشتر در حسینیه ها و مساجد متمرکز است.

معاون اداره کل تبلیغات اسلامی استان بوشهر گفت:استان بوشهردرزمینه فرهگ عزاداری نام های بزرگی را در خود جا داده نام هایی که هر کدام به تنهایی برای زنده نگه داشتن یک فرهنگ کافی است و از این بابت شاید کمتر شهری را بتوان سراغ گرفت که چون بوشهر چنین مستعد و پرآوازه باشد.
عبدالله رئیسی در گفت و گو با ایرنا افزود: نوحه خوانی و سینه زنی بوشهر به طور کامل ابداعی و منحصر به فرد است و هیچ بخشی از مراسم عزاداری این استان تکراری و تقلیدی نیست.
وی گفت:پیشینه نوحه سرایی بوشهربه 100 سال پیش بازمی گرددزمانی که ناخدا عباس دریانورد نوحه می سرود برایش آهنگ می ساخت و آن را اجرا می کرد.
رئیسی اضافه کرد:نوحه سرایان آن دوره سعی می کردند در نوحه ها از اشعاری ساده و روان بهره گیرند که به طور معمول خود شاعر و نوا ساز آن بودند گاه بداهه نیز می خواندند و اشعار نوحه ها بیشتر در قالب قصیده،غزل و مثنوی است.
وی اضافه کرد:عزاداری مردم استان بوشهر بسیار تاثیرگذار، جذاب، پرشور و جوشش است و این سبک فقط بوشهری و به نام بوشهر نیز در سراسر جهان شناخته شده و اجرا می شود.
رئیسی گفت:درکنار پیرغلامان دیروز باید از اکنون به فکر نوغلامان حسینی در استان بود و با فراهم کردن زمینه لازم برای آنان بتوانیم جانشینان خوبی برای نوحه سرایان گذشته تربیت کنیم.
وی افزود:در صورت تربیت، پرورش، تحسین و تشویق این نوغلامان حسینی است که می توان گفت پیرغلامان ما در مکتب خویش که همان مکتب عاشوراست شاگرد پروری کرده اند و نسل جدید شیعی را آماده به دست گرفتن این علم و پرچم و ادامه این راه کرده اند.

یک پژوهشگر آواها و نواهای بوشهری نیز در کتاب اهل ماتم (آواها و آیین های سوگواری در بوشهر ) نوشته است:نخستین مدارک مکتوب در باره سینه زنی و عزاداری در استان بوشهر به دوره زندیه باز می گردد.
محسن شریفیان افزوده است : سفرنامه نویسانی چون ˈکارستن نیبورˈ به این امر اشاره می کنند اما از چگونگی آن اطلاعی به دست نمی دهند.
وی اضافه کرد: بیشتر کارشناسان محلی معتقدند شکل کنونی سینه زنی و نوحه سنتی بوشهر به دوره قاجاریه بر می گردد.
شریفیان افزود: در زمان حکومت رضا شاه، بوشهری ها هم مانند دیگر مناطق ایران برای برگزاری علنی مراسم نوحه خوانی و سینه زنی با مشکل مواجه بودند و به همین علت در دوره رضا خان نوحه خوانی تحولی نیافت.
وی اضافه کرد: اما پس از شهریور 1320 هجری شمسی مراسم مذهبی و نوحه خوانی شوری دوباره یافت و نوحه سرایان فرصتی یافتند تا باز ارادتمندان معصومان (ع) را گرد هم آورند.
شریفیان ادامه داد: کارشناسان معتقدند با اوج گرفتن کار خوش صدا ترین نوحه خوان بوشهری جهانبخش کردی زاده معروف به ˈبخشوˈ فصل جدیدی در نوحه سرایی بوشهر آغاز شد، طنین صدای بخشو علاقه مندانی در دیگر نقاط کشور نیز یافت و آنان را به بوشهر کشاند.
وی گفت: نوحه خوانی با پیروزی انقلاب اسلامی و سپس دوره دفاع مقدس با موضوعاتی مانند شهادت تطابق یافت.
شریفیان معتقد است: در این دوران حس بداهه خوانی از نوحه خوانی گرفته شد زیرا نوحه خوانان کمتر در نوحه سرایی دخالت داشتند البته در آن زمان تعداد نوحه های واحد در مقایسه با دیگر نوحه ها افزایش یافت.
وی افزود: مصطفی گراشی، جعفر دریایی نژاد، عبدالحمید دشتی فرد، ابراهیم ملاح زاده، امیر کردی زاده و اسماعیل ایران دوست از جمله نوحه خوانان و سید جواد عین الملک، محمد فتوت و عبدالحسین خرمایی از آهنگسازان نوحه درآن زمان هستند.

یکی از مداحان بوشهر گفت: چون سبک سینه زنی و عزاداری بوشهر سبکی تاثیرگذار بوده است، هم اینک 10استان کشور از این سبک عزاداری تقلید می کنند.
مصطفی گراشی افزود: مداحی و نوحه خوانی در نظر مردم از کارهای مقدسی است که همه افکار مردم را متوجه این موضوع می کند پس وظیفه مداحان به روز شدن است.
وی اضافه کرد: پویایی سنت نوحه خوانی به این است که متولیان آن بتوانند ضمن شرح وقایع صحیح تاریخی اهل بیت (ع) با مسائل زمان خود ارتباط برقرار و دغدغه های دینی و اعتقادی و روز مردم را مطابق با سیره اهل بیت مطرح کنند.
گراشی در باره نوآوری دراشعار و حتی سبک سینه زنی بوشهر گفت: این سبک سینه زنی و اصول آن به هیچ عنوان قابل تغییر نیست ولی می توانیم در ادامه حرکتی که از سال 60مداحان و نوحه خوانان برای نوآوری و در ارائه مفاهیم نوحه به کار بستند دنبال کنیم.
گراشی افزود: تا سال 60همه نوحه های واحد فقط با سه آهنگ جنگ نامه، بحر طویل و بحر طویل با نثر منظم خوانده می شد که براساس نظر کارشناسان این فن به این نتیجه رسیدیم که می توانیم آهنگ های جدید همراه با اشعار جدید با استفاده از ملودی منطقه مثل دستگاه دشتی و همایون در این قسمت از سینه زنی استفاده کنیم که مورد استقبال نیز قرار گرفت.
وی بیان کرد: رعایت اصول سنت و سپس استفاده از ملودی خاص منطقه توسط مداحان ضروری است.

یکی از شاعران و نوحه سراهای بوشهری گفت: نوحه سرایان استان بوشهر به خاطر موقعیت جغرافیایی که در آن زندگی می کنند بیشتر به دنبال ارائه اشعار حماسی هستند و کمتر به سراغ بخش عاطفی مصائب رفته بر ائمه می روند.
محمود موجی افزود: در نوحه های جدید شاعران تحت تاثیر نوحه های متداول کشور بخش عاطفی شعرشان را پر رنگ کرده اند.
وی اظهار کرد: شعرهایی که در نوحه ها استفاده می شود بسته به کاربردشان تفاوت هایی دارند چنان که اشعار نوحه هایی که پیش از ˈواحدˈ خوانده می شود ابیات بلند تری دارند هر چه قدر که نوحه ها به اوج می رسند، ابیات کوتاهتر می شوند.

یکی از آهنگسازان بوشهری نیز تنوع در گام ریتم و وزن را از ویژگی های بارز نوحه های بوشهر ذکر کرد و گفت: نوحه ها در دستگاه های مختلف از جمله شور، ماهور، اصفهان و گوشه متعلقات آنها آهنگسازی می شوند.
اکبر ابراهیمی افزود: آهنگسازان نوحه ها با وجود این که تحصیلات دانشگاهی ندارند آهنگ هایی قابل توجه ساخته اند که اشکال فنی ندارند و یادآور این مثل هستند که هر چه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.
وی بیان کرد: آهنگسازان نوحه ها با عشق و ارادت به امام حسین (ع)آهنگ ساخته اند و به همین علت ملودی هایشان دلنشین و گوش نواز است.
ابراهیمی گفت: آهنگ های جدید از نظر آهنگسازی متنوع تر و زیباتر شده اند ولی نوحه های قدیمی همچنان بهتر و دلنشین تر از نوحه های جدید هستند.
وی اظهار کرد: موسیقی سوگواری در بوشهر از نظر تنوع و کثرت ملودی بخش اعظم موسیقی کشور را شامل می شود.
ابراهیمی گفت: مراسم سینه زنی همراه با آواز نوحه که خود نوعی ملودرام غم انگیز است، تحقق می یابد و سینه زنی بدون حضور نوحه خوان غیر ممکن و نامفهوم است.
وی اضافه کرد: سینه زنی در بوشهر به صورت دایره وار انجام می شود در این دایره هرکس با دست چپ کمربند همراه طرف چپ خود را گرفته با دست راست طبق یک ضابطه مشخص و ریتم معین به سینه می زند این دایره که به وسیله نوحه خوان اول که ˈپیش خوانˈ نامیده می شود، هدایت و به تدریج انبوه شده، دایره های بزرگ تر را تشکیل می دهد در اصطلاح محلی این صف های عزاداری را ˈ بر Borˈ و سازنده و ناظم آن را برساز می نامند.
منبع:ايرنا

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: